ΛΑΜΠΡΙΝΑ ΑΛ. ΜΑΡΑΓΚΟΥ Δρ., ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ. Ο ΙΑΝΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ. Μία τερατώδης ανάπτυξη του αναπόφευκτου βιασμού του αισθήματος, εκδόσεις Mπαρτζουλιάνος, Αθήνα 2008, σελ. 118
Η Λαμπρίνα Μαραγκού είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Ιόνιου Πανεπιστήμιου, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας. Το έργο της έχει ήδη αρχίσει να γίνεται ευρέως γνωστό και οι συνεργασίες της με έντυπα περιοδικά («Ομπρέλα») ή ηλεκτρονικά (www.critique.gr) δίνουν την ευκαιρία σε ένα πλατύτερο αναγνωστικό κοινό να έρθει σε επαφή με τη σκέψη και τον πλούσιο ψυχικό της κόσμο.
Σε αυτόν τον τόμο, η Λαμπρίνα Μαραγκού με την επιστημοσύνη του ακαδημαϊκού, αλλά και την αισθαντικότητα του επαρκούς αναγνώστη, διατρέχει από κεφάλαιο σε κεφάλαιο το έργο του Γιώργου Χειμωνά, και καταδεικνύει το «ιδιότυπον» της προσωπικότητάς του και του έργου του. Ήδη από τον πρόλογο αναρωτιέται η μελετήτρια και συγγραφέας εάν ο Χειμωνάς ήταν ποιητής ή συγγραφέας. Και απαντάει: «Εδώ οι έννοιες εμπλέκονται γιατί τίποτα στην πορεία του δεν υπήρξε ξεκάθαρο, μιας και οι ενταγμένοι σε κάποια νοησιαρχία και οροθετημένοι συγγραφικοί στόχοι, δεν σημαίνουν τίποτα για τον Χειμωνά. Αφήνεται να παρασυρθεί στο ποτάμι της συνείδησης, όχι με την ηθική της έννοια, και να συναντήσει στο δρόμο του, πρόσωπα ανθρώπινα που φορούν τα προσωπεία ενός συμβολικού προορισμού.» (σελ. 7). Πιο κάτω μιλάει για το πώς ο ψυχισμός του επηρεάζει τη στίξη: «Αυτή του η αγωνία τον συντρίβει, τον κάνει να χρησιμοποιεί λόγο, με ασύνδετα σχήματα, με ανύπαρκτα σημεία στίξης, αν και ο ίδιος ισχυρίζεται πως «γράφει όπως μιλάει». Οι ανάσες που παίρνει καθώς διαβάζει δυνατά το κείμενο, σημειώνονται με τελείες» (σελ. 8). Κι αλλού (σ.30-31) λέει για το ίδιο θέμα η Μαραγκού: «Η συμπύκνωση του λόγου μέσω φθόγγων και λέξεων, αποβλέπει σε μια μοναδική ανάγνωση την οποία και τεκμηριώνει η στίξη. Ο Χειμωνάς χρησιμοποιεί μόνο ένα σημείο στίξης, την τελεία (εκτός από τον Πεισίστρατο που βρίσκουμε άνω τελείες και κόμματα). Αυτό ερμηνεύει τη μοναδικότητα που ο ίδιος ο συγγραφέας προβάλλει με το ισχυρό σύστημα των παύσεων. Φτάνει δε μέχρι και την κατάργηση της στίξης εκεί όπου υπάρχουν οι συναισθηματικές κορυφώσεις. Ο γραπτός λόγος λειτουργεί ως προφορικός και προφορικά εγγράφεται, καθώς στον εγκέφαλο του ανθρώπου δεν έχει βρεθεί κέντρο γραπτού λόγου παρά μόνο προφορικού». Ο ίδιος ο Χειμωνάς χαρακτήριζε στον Εχθρό του Ποιητή τη γραφή του «άξεστη». Η Μαραγκού μιλάει για αυτόματη γραφή του Χειμωνά (σελ. 38). Θεωρεί ότι το πεζογραφικό του έργο αναλίσκεται σε έναν εσωτερικό μονόλογο (σσ. 33 κ.έ.) , τον οποίο χαρακτηρίζει παραληρηματικό. «Όπως ο ίδιος υποστηρίζει, κάνοντας λογοτεχνία δεν χρησιμοποιεί τον λεκτικό τρόπο της σκέψης του. Ο λόγος του δεν είναι ούτε αβίαστος, ούτε εύκολος. Η φύση του λογοτεχνικού λόγου είναι προϊόν κατεργασίας πολλών ψυχολογικών και νοητικών λειτουργιών» (σελ. 12).
Η σιωπή είναι σημαντικό δομικό στοιχείο στο λογοτεχνικό έργο του Χειμωνά. Όπως παρατηρεί και διαπιστώνει η Λαμπρίνα Μαραγκού: «Η έννοια της σιωπής στο έργο του Χειμωνά, δεν έχει να κάνει με την απουσία του λόγου. Είναι ενσωματωμένη στο λόγο, είναι η ίδια λόγος, και μάλιστα ένα οργανικό κομμάτι του λόγου» (σελ. 13). Και στο κεφάλαιο των «Συμπερασμάτων» λέει: «Οι σιωπές που υπάρχουν εντάσσονται στη διαδικασία του ορισμού του λεκτικού και στον ορισμό του μη λεκτικού» (σελ. 116).
Ο Χειμωνάς «δεν έχει επιρροές ή αν έχει δεν διαφαίνονται απευθείας στο έργο του» (σελ. 19). «[…] Αντίθετα, όλα πηγάζουν εκ των έσω, και όλα έχουν ως αποδέκτη τον ψυχισμό του αναγνώστη καθώς καλείται να αποκρυπτογραφήσει μυστικές διόδους που θα τον οδηγήσουν όχι στην κατανόηση αλλά στον προβληματισμό που θέλει να τον εισαγάγει ο συγγραφέας» (σελ. 20). Ο συγγραφέας δηλαδή είναι συγγραφέας-αναγνώστης. Ο συγγραφέας αναζητεί την «αλήθεια» (σελ. 22). Γράφει για να γνωρίσει τον εαυτό του, και μέσα από αυτόν τον κόσμο, κι ως εκ τούτου να γνωρίσει τον εαυτό του μέσα στον κόσμο. Στο κεφάλαιο «Le jeu du monde (το παιχνίδι του κόσμου)» η Λαμπρίνα Μαραγκού παρατηρεί ότι: «Στην αρχαία ελληνική γραμματεία, χρησιμοποιήθηκε η λέξη «κόσμος» για να δηλωθεί η απόλυτη αρμονία, η τέλεια συμμετρία του σύμπαντος και κατ’ επέκταση όλη αυτή η τελειότητα που μόνο μέσα από την τέχνη μπορεί ν’ αναδειχθεί.» (σελ. 27).
Ο Θάνατος και η αυτοκτονία ήταν βασικοί άξονες της ζωής και του έργου του Γιώργου Χειμωνά. Ο αιώνιος έφηβος αντικατοπτρίζεται ως άλλος Νάρκισσος, κι όταν το «γλυκό πουλί της νιότης» περάσει φευγαλέα από την εικόνα του για να δώσει τη θέση του στα γκρίζα μαλλιά, τότε ο Θάνατος γίνεται μόνη καταφυγή για να γλιτώσει ο ποιητής από τη συναισθηματική έρημο στην οποία βουλιάζει καθημερινά, όπως στο έργο “Oh! Les beaux jours” του Samuel Beckett. Διαπιστώνει η Λαμπρίνα Μαραγκού στη μονογραφία της αυτή για τον Χειμωνά: «Σ’ όλη του τη λογοτεχνική παραγωγή, ο θάνατος είναι παρών, ίσως περισσότερο από την ίδια τη ζωή. Ο φόνος, η αυτοκτονία είναι μια παράμετρος ουσιαστική στη συλλογιστική του πορεία αλλά και στη δομή του έργου του. Είναι η άλλη όψη της πάλης της ανθρώπινης ύπαρξης με το περιβάλλον, τον ίδιο του τον εαυτό, και κατά συνέπεια η «τελεολογική» του κορύφωση.» (σελ. 28). Και παραθέτει το πιο κάτω απόσπασμα από τις σελίδες 43-44 του έργου του Γιώργου Χειμωνά Ο Γιατρός Ινεότης: «Η αυτοκτονία μου είναι ηρωική και ιδεολογική. Καμμιά σχέση με δυστυχία… Από μόνος μου εξαφανίζομαι αλλά με μια τεράστια συναίσθηση γιατί σε μια πράξη ενός ανθρώπου υπάρχουν οι πράξεις όλων των ανθρώπων… Η αιτία είναι… Έχω το ανθρώπινο όριο. Όταν εμφανιστεί ο άνθρωπος που να έχει το ανθρώπινο όριο τότε σήμανε το τέλος των ανθρώπων… ακριβώς μέσα μου τελειώνουν οι άνθρωποι. Συνορεύω… Εγώ είμαι εθελοντής του τέλους των ανθρώπων (οι παλαιοί άνθρωποι) και με την ελεύθερη θέλησή μου… τους (οι νέοι άνθρωποι) παραχωρώ τον τόπο που πιάνω…».
Ο Γιώργος Χειμωνάς «άδειασε γρήγορα τη γωνιά» στους νεότερους πεζογράφους και ποιητές. Αφήνοντας πίσω του ένα λιτό αλλά σημαντικό έργο, μοναχικό και μοναδικό, χωρίς προγόνους, αλλά και χωρίς επιγόνους. Σαν μια κραυγή διαμαρτυρίας για το σύντομο και ανούσιο της ύπαρξης. Κι η Λαμπρίνα Μαραγκού με την εμβρίθεια της φιλολόγου και την ευαισθησία της συγγραφέως διατρέχει τις σελίδες των απάντων του με κριτικό βλέμμα, για να υπογραμμίσει το ουσιώδες. Και τα καταφέρνει!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου